Kan je wat achtergrondinformatie geven over jezelf?

Laten we saai beginnen: ik ben geboren en getogen in Arnhem, waar ik nu met vrouw en twee jonge kinderen woon. Werkzaam bij een gemeente, en in mijn vrije tijd sportend of in de natuur. Maar ik heb ook in Breda, Enschede, Brussel en Moskou gewoond. Drie jaar officiersopleiding gedaan bij de Landmacht. Bokswedstrijden op straat gedaan en geëxperimenteerd met redelijk wat verboden vruchten. Voor wie mijn boek heeft gelezen vallen er nu wat dingen op hun plaats denk ik.

Ben je een honden- of een kattenmens?

Nou, ik ben eigenlijk een natuur- en wildfanatiekeling. Daardoor zie ik mezelf niet snel met huisdieren samenleven.

Drink je liever thee of koffie?

Thee dus. Ik ben uiteindelijk helemaal gestopt met de koffie.

Wat is jouw favoriete liedje aller tijden?

Op het moment Oy Dusya en een paar andere hits van Otava Yo. Een Russische band die je in het Westen nooit voorbij zou komen, maar die ik absoluut kan aanbevelen. Dat wisselt steeds, want na een paar keer luisteren is het niet zo geweldig meer (herkenbaar, toch?).

Ben je zelf een lezer? Hoeveel boeken lees je ongeveer per jaar?

Ik lees te weinig! Een boek of zes per jaar? Een schrijver die zichzelf serieus neemt is ook een boekenwurm. Maar ik ben kieskeurig wat smaak betreft en leg misschien wel de helft weg zonder uit te lezen. Schrijvers die me juist wel aanspreken zijn bijvoorbeeld Pepijn Lanen, Filip Camerman en Herman Koch. In periodes dat ik boeken lees, weet ik mijn eigen verhaallijnen en woordkeuzes zo uit mijn mouw te schudden.

Waar kan je ‘s nachts wakker voor gemaakt worden?

Vrienden die klaarzitten met een verschrikkelijk ingewikkeld bordspel en een pot bier.

Wat is het eerste dat je doet als je uit bed komt?

Helaas toch m’n telefoon checken op berichten, maar niet te lang. Daarna snel aankleden, ontbijten en zo snel mogelijk aan de slag met wat dan ook.

Hoe ben je begonnen met schrijven?

Werkloos toen, om iets productiefs te doen te hebben. Mijn opa had tientallen boeken geschreven, dus het leek me een mooie uitdaging om ook één titel op mijn naam te krijgen. De eerste woorden kwamen 6 of 7 jaren eerder op papier: de slotscene. Ik begon een verhaaltje over hoe een zombie-avontuur nou eigenlijk zou moeten eindigen. En dat liep vervolgens lekker uit de hand.

Waar en met wat zit je als je schrijft?

Met mijn laptop in een flexwerkcafé, met mijn mobiel in de trein, of thuis op de pc. Of stiekem op kantoor dus. Het enige wat ik nodig heb is een internetverbinding. Bij dramatische scenes helpt muziek, maar het grootste deel doe ik zonder.

Heb je rituelen als je gaat schrijven?

Rituelen zou ik het in mijn geval niet noemen, maar ik moet wel een mentale modus creëren om me niet te laten afleiden. Zo’n schrijf-modus creëren is een kwestie van afspraken met mezelf maken. Dat proces begint vaak al een paar dagen eerder, met gedachten zoals: ‘dinsdagochtend ben ik vrij. Als ik dan niet tot minstens elf uur met de spelling aan de slag ga, komt het nooit af’. Geef het een kans van 50% of zo dat dat dan lukt. Ik probeer zo veel mogelijk een robot te zijn.

Schrijf je overdag of ook ‘s nachts?

Zo rond de namiddag verliezen mijn hersenen het momentum. Ze helpen me dan niet meer met briljante ingevingen, bieden een suboptimale woordenschat en laten het niet merken als ik woorden oversla of verkeerd spel. ’s Ochtends schrijf ik dus het liefst, na een drukke werkweek, een lange nacht en een vlug ontbijtje.

Staat de verhaallijn al vast als je begint? Of blijft het voor jou ook een verrassing hoe het verhaal zich gaat ontwikkelen?

Jazeker, die verhaallijn staat in grote lijnen vast. Anders geloof ik ook niet dat je met een lang verhaal ooit tot een boeiende finale komt. En als ik me niet vergis gaat het op dit punt ook mis bij de boeken van Game of Thrones (A Song of Fire and Ice). Helaas werkt een vaststaande verhaallijn ook creatief beperkend, dus ik kan me voorstellen dat niet iedereen zo werkt.

Doe je voor jouw boeken research? Kost dat veel tijd?

Absoluut. Ten eerste heb ik uitgezocht of er boeken/films waren in het genre die te veel op mijn verhaal zouden lijken. Daarnaast heb ik praktisch ieder onderwerp bestudeerd dat in mijn verhaal aan bod kwam. Denk aan hoe een moestuin in te richten, welke uiterlijke kenmerken de gezondheid van een herdershond weergeven, of de Nederlandse wetgeving rondom drugsbeleid. Verder zocht ik bijvoorbeeld uit welke spullen in een verwoeste wereld in overvloed/schaarste voorkomen. En hoeveel terrein de natuur wint na X jaar, zoals op beelden van Tsjernobyl of Fukushima. Wat mij vooral verraste was dat je met 35 m2 grond genoeg kan verbouwen om van te kunnen leven. Al krijg ik daar zelf nog geen anderhalve aardbei uit.

Hoe gaat je te werk bij het schrijven? Zet je alles in een vast schema of schrijf je organisch?

Ik begon met de slotscene. Drama en plotwendingen wilde ik perfect hebben. De rest van het verhaal moest daar dan maar naartoe zien te werken. Vervolgens heb ik een openingsscene geschreven en wat losse scenés die in me opkwamen. Daarna een soort inhoudsopgave met wat steekwoorden per hoofdstuk: de verhaallijn. Ten slotte heb ik vanaf het eerste hoofdstuk naar het einde toegeschreven, tot de eerste versie klaar was. De versies daarna, voor redactie en spelling (opnieuw en opnieuw) deed ik steeds weer in de volgorde van begin tot eind.

Wat doe je als je vastloopt tijdens het schrijven?

Goede vraag, want het gebeurt vaak was soms zo heftig dat ik er weken of maanden door uit het veld geslagen was. Bijvoorbeeld als je een fout in je plotlijn ontdekt en geen idee hebt hoe je de eindjes nog aan elkaar moet knopen. Het was in mijn eigen boek nog wat lastiger, want daarin verloopt alles chronologisch vanuit één perspectief. De oplossing? Knippen in je werk, herschrijven, door de zure appel heenbijten. Lifehacks heb ik er niet voor helaas. En zodoende vond ik het schrijven ook meer op discipline dan op creativiteit aankomen. Ik kan niet zeggen dat het makkelijk was.

Wat is jouw grootste droom? (als echt alles mogelijk zou zijn)

Tien jaar geleden had ik beroemd willen worden. Maar nu, 33 herfsten oud, met gezin en prima baan, voelt het als een andere fase. Eerlijk toegegeven heb ik ook wel eens gefantaseerd over een vererend interview bij DWDD hoor. Maar behalve dat ik op sociaal vlak veel te ongemakkelijk voor de publiciteit zou zijn, zou ik het veel mooier vinden om bijvoorbeeld ecologisch veldonderzoeker te worden en een diersoort helemaal in kaart te brengen. Klinkt slaapverwerkkend voor jullie, voor mij juist supernuttig.

Stel dat iemand een van je boeken wil verfilmen, zou je dat doen? En zo ja, welke acteurs zou je dan voor de personages willen zien?

Verfilmen? Mij best, maar dat wordt een ander soort verhaal. Het begint sowieso al met een flink budget voor de special effects en op te bouwen sets van een verwoeste wereld. Daarnaast komt veel leesplezier van mijn boek voort uit gedachten van de hoofdpersoon, wat je volgens mij niet vertaald krijgt naar het filmdoek. Mijn opa schreef in de jaren 60 de Pim Pandoer-reeks. Iemand wilde dat eind jaren 90 verfilmen, maar hij hield dat tegen omdat het moderne jasje hem niet aanstond. Hij had niks met mobieltjes. Nu kent niemand Pim Pandoer nog. Jammer. Ik zou regisseur dan toch maar de vrijheid geven.

Als je back up nodig had, wie uit jouw boek mag je rug dekken?

Sjoerd. Hij trekt jaren na het instorten van de samenleving moordend rond om de wereld te zuiveren van alphaïnejunks en ander tuig. Maar naar zijn kameraden toe is hij goudeerlijk en zo behulpzaam mogelijk. Zijn mentaliteit is onverwoestbaar en zijn lichaam een machine.

Wat is jouw grootste valkuil bij het schrijven?

Lastig. Er zijn kleine dingen, zoals de typfouten die bij iedere wijziging toch weer ontstaan, of de traagheid waarmee één boekje tot stand moet komen. Eerst wilde ik geen kritiek horen, later had ik zoveel feedback gevraagd dat ik er hopeloos van werd. Maar uiteindelijk heb ik het boek afgekregen en is de kwaliteit prima. Op het moment ben ik vooral blij dat ik overal de balans tussen heb gevonden.

Wat is je favoriete quote?

Hard werken is hard ontspannen.

Hebt je nog tips voor beginnende schrijvers?

1. Verwacht er niets aan te verdienen. Laat staan ervan te kunnen leven.
2. Bedenk een geniaal plot en wereldsetting waarin dat plaats kan vinden. Zet niet eerder een woord op papier.
3. Begin met iets behapbaars. Geen 250 pagina’s of 15 hoofdstukken. Al helemaal geen trilogie. Nog beter is om te beginnen met korte verhalen voor schrijfwedstrijden. Dat had mij veel wijze lessen opgeleverd.

Wie is jouw grote voorbeeld? Met schrijven of gewoon in het totale leven?

De figuren van Jiskefet hebben een eigen plekje in mijn hart: Herman Koch, Michiel Romeyn en Kees Prins. Later werd Koch ook nog even succesvol schrijver.

Wat vond je het leukste boek om te schrijven?

Spoken van Sonsbeek is mijn enige werk.

Wat is het grappigste dat je hebt meegemaakt door het schrijven?

Ik kan me van al dat schrijven maar weinig hilariteit voor de geest halen. Misschien de situatie van op kantoor stiekem bezig te zijn met je boek, gewoon tussen collega’s die denken dat je voor de baas aan de slag bent.

Hoe is het om een debutant te zijn?

Het voelt alsof niemand je echt serieus neemt. Terecht ook.

Nogmaals hartelijk dank voor het beantwoorden van de vragen Joris Bolder! Ik vind het altijd erg leuk om scheppers achter de verhalen te leren kennen!